کهیر چیست؟وراه های درمان آن چگونه است؟

کهیر تورم قرمز رنگ پوست است که توأم با خارش است. هر ضایعه کهیر بعد از چند دقیقه تا چند ساعت بدون باقی گذاشتن اثر از بین می رود و سپس ضایعات جدید در محل های قبلی یا محل های جدید به وجود می آید. اندازه ضایعات کهیر از کوچکی یک عدس تا بزرگی یک بشقاب متغیر است. ممکن است ضایعات به هم پیوسته باشد و نواحی وسیعی از پوست را بپوشاند. معمولاً خارش شدید وجود دارد، ولی ممکن است سوزش یا به ندرت درد نیز وجود داشته باشد.

علت کهیر، خروج پلاسمای خون از مویرگ های کوچک خونی سطح پوست است که در اثر واسطه های شیمیایی، بخصوص هیستامین رخ می دهد. ترشح هیستامین از سلول هایی به نام ماست سل است.

کهیر به طور کلی بسیار شایع است و حدود ۲۰ – ۱۰ درصد افراد حداقل یک بار در طول عمر مبتلا به کهیر می شوند. کهیر به طور معمول ظرف چند روز تا چند هفته بهبود می یابد، ولی در مواردی هم ممکن است سال ها و حتی دهه ها به طول انجامد و مرتباً حملات آن تکرار شود.

چنانچه کهیر در نواحی خاصی مثل پلک ها و لب ها بروز کند، سبب تورم می شود که ممکن است باعث نگرانی بیمار شود، ولی این تورم ظرف ۱۲ تا ۲۴ ساعت برطرف می شود. ولی اگر بیمار دچار مشکل تنفسی یا بلع شود، باید به طور اورژانس تحت درمان قرار گیرد.

کهیر حاد

کهیرهایی که کمتر از ۶ هفته از ایجاد آنها می گذرد، تحت عنوان «کهیر حاد» طبقه بندی می شوند. در این نوع کهیر علت معمولاً تشخیص داده می شود. شایع ترین علل کهیر حاد غذاها، داروها و عفونت ها هستند. نیش حشرات نیز می تواند سبب بروز کهیر شود.

کهیر مزمن

کهیرهایی که بیش از ۶ هفته از بروز آنها می گذرد، «کهیر مزمن» نامیده می شوند. تعیین علت این نوع کهیر، اغلب بسیار مشکل است و در تعداد کمی از بیماران می توان علت را تشخیص داد. پزشک برای تعیین علت کهیر، باید سؤالات زیادی از بیمار بپرسد و معاینات متعددی را انجام دهد، ولی با وجود بررسی های زیاد در بیش از دو سوم این بیماران نمی توان علت کهیر را پیدا کرد.

علل کهیر

مواد خوراکی:

شایع ترین مواد خوراکی مولد کهیر عبارت اند از: تنقلات، شکلات، ماهی، گوجه فرنگی، تخم مرغ، توت و شیر. به طور کلی مواد خوراکی تازه و خام، بیش از مواد پخته شده سبب ایجاد کهیر می شوند. افزودنی های خوراکی و نگاهدارنده ها نیز ایجاد کهیر می کنند.

داروها:

تقریباً تمامی داروهای تجویز شده توسط پزشک یا داروهای خود درمانی می توانند سبب بروز کهیر شوند، برخی از این داروها عبارت اند از: آنتی بیوتیک ها، مسکن ها، آرام بخش ها و خواب آورها، مکمل های غذایی، آنتی اسیدها. ویتامین ها و قطره های چشمی و ملیّن ها و شیاف ها نیز ایجاد کهیر می کنند. در صورت ابتلا به کهیر، باید تمامی داروهای مصرف شده، حتی در هفته های اخیر را به پزشک اطلاع داد تا در تعیین علت، راهنما باشد.

عفونت ها:

بعضی از عفونت ها از قبیل سرماخوردگی  و عفونت های گلو در کودکان می توانند سبب بروز کهیر شوند، ولی برخی عفونت های مزمن و گاه عفونت هایی به شکل سینوزیت  یا برخی آبسه ها نیز به عنوان علت ایجاد کهیر مهم هستند.

بیماری های داخلی:

بیماری های داخلی مختلفی ازجمله بیماری های غدد داخلی، بیماری های کبدی، آلودگی های انگلی و ندرتاً بیماری های بدخیم، بایستی در فهرست علل کهیر مدنظر باشند.

کهیرهای ناشی از عوامل فیزیکی

برخی از عوامل فیزیکی مثل نور خورشید، سرما، فشار، ارتعاشات شدید، تعریق، ورزش و تماس با آب می تواند در بعضی افراد سبب بروز کهیر شود.

در کهیر ناشی از آفتاب، ضایعات در محل هایی که در معرض تابش آفتاب هستند بروز می کنند و ظرف چند ساعت برطرف می شوند.

کهیرهای ناشی از سرما در عضوی که در معرض سرما بوده پیدا می شود.

تعریق در افراد جوان باعث کهیرهای کوچک خارش دار می شود که معمولاً به دنبال ورزش یا اضطراب بروز می کند و ظرف ۱۵ – ۱۰ دقیقه برطرف می گردد. گاه در بعضی افراد، خارانیدن شدید پوست یا تحت فشار قرار گرفتن آن باعث بروز کهیر می شود. تماس با آب صرف نظر از این که سرد یا گرم باشد، از علل دیگر کهیرهای فیزیکی هستند.

درمان کهیر

بهترین درمان کهیر، تعیین علت و حذف آن است. اما این امر بخصوص در کهیر مزمن اغلب میسر نیست، ولی در مواردی که عللی از قبیل عفونت، غذا، دارو یا عوامل فیزیکی عامل کهیر باشند، با حذف آن عامل کهیر نیز درمان می شود.

در بسیاری از موارد پس از معاینات کامل بیمار، لازم است که آزمایش های تکمیلی انجام شود تا در صورت امکان علت کهیر تعیین شود، که البته همیشه این توفیق حاصل نمی شود.

چنانچه علت پیدا نشود، درمان طبعاً باعث حذف کهیر خواهد شد. ولی در مواردی که علت پیدا نشود، کهیر به طور علامتی درمان می شود که داروهای آنتی هیستامین در رأس درمان های کهیر هستند. آنتی هیستامین ها در صورتی از بروز کهیر جلوگیری می کنند که به طور منظم مصرف شوند و مصرف آنها صرفاً در زمان پیدایش کهیر تأثیر خیلی زیادی ندارد.

البته در مورد مصرف آنتی هیستامین ها، عوارض آنها (از قبیل ایجاد حالت خواب آلودگی) را باید در نظر داشت و در افراد سالخورده که دچار احتباس ادراری هستند یا بعضی داروهای آرام بخش مصرف می کنند، باید مصرف آنها با احتیاط صورت گیرد.

همچنین در زمان حاملگی، بسیاری از داروها ازجمله آنتی هیستامین ها دارای عوارضی هستند که باید مورد توجه باشند.

از تداخل اثر داروها نیز نباید غافل بود و بیماران بایستی داروهای دیگری را که به علل دیگر مصرف می نمایند، به پزشک یادآوری کنند، چون داروها هم به عنوان عامل کهیر و هم به عنوان تأثیر متقابل روی داروهای آنتی هیستامین مهم هستند.

گهگاه در کهیرهای مقاوم، پزشک ممکن است چند نوع آنتی هیستامین را باهم یا به طور متناوب تجویز کند. در موارد حاد و شدید، به ویژه مواردی که مشکل تنفسی بروز نماید، مراجعه به اورژانس و تجویز «اپی نفرین» یا «کورتیکواستروئید» تزریقی با صلاحدید پزشک معالج، صورت می گیرد.

روش های زیر به شما کمک می‌کنند تا کهیر را درمان کنید:

۱- اگر بعد از خوردن یک ماده غذایی، کهیر در شما پیدا شد، دیگر آن را نخورید. مثلا اگر شما مقداری توت فرنگی مصرف کردید و دچار کهیر شدید، باید از خوردن توت فرنگی اجتناب کنید. توت فرنگی حاوی موادی است که می‌تواند سبب ایجاد حساسیت پوستی به شکل کهیر شود .

لذا قبل از خوردن موادغذایی حساسیت‌زا از عدم حساسیت خودتان به آن‌ها مطمئن شوید، موادی مانند: گوجه‌فرنگی، بادمجان، بادام زمینی و انواع ادویه‌ها .حدود نیم ساعت پس از صرف این گونه غذاها، کهیر ظاهر می‌شود.

اگر کهیر قسمت زیادی از بدن شما را فراگرفته است، حمام جو دوسر مفید است

۲- بعضی افراد نسبت به پوشیدن لباس‌های تنگ حساسیت دارند و کهیر می‌زنند. این گونه افراد باید از پوشیدن لباس‌های زیر تنگ و محکم بستن کمربند اجتناب کنند.

۳- کهیر را نخارانید، زیرا خاراندن سبب بدتر شدن کهیر می‌شود. اگر خاراندن را در ساعاتی انجام می‌دهید که خواب هستید (یعنی غیرارادی) دستکش بپوشید و بعد بخوابید. می‌توانید نقاطی را که کهیر زده است، با پارچه تمیزی ببندید تا آن را نخارانید.

۴- کمپرس سرد و مرطوب روی کهیر بگذارید. می‌توانید از شیر سرد استفاده کنید و نقاط کهیر زده را حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با پارچه آغشته به شیر سرد ببندید. همچنین می‌توانید مقداری یخ در پارچه‌ای تمیز قرارداده و آن را روی کهیر قرار دهید.

۵- اگر کهیر قسمت زیادی از بدن شما را فراگرفته است، حمام جو دوسر مفید است. برای این کار باید ۲ لیوان جوی دو سر پرک شده را در یک وان یا لگن پر از آب گرم بریزید و با دستتان آن را مخلوط کنید. ۲۰ دقیقه در این آب قرار بگیرید تا خارش پوست برطرف شود.

۶- از ژل آلوئه‌ورا برای تسکین و کاهش درد استفاده کنید .این ژل را می‌توانید از داروخانه تهیه کنید.

۷- ویتامین C مصرف کنید تا به سیستم ایمنی خود برای غلبه بر این مشکل کمک کرده باشید.

۸- علت ایجاد کهیر را بررسی کنید، آیا دارویی بوده؟ یا ماده غذایی خاصی؟ یا ماده شوینده‌ای؟ یا عطر؟ یا نیش حشرات؟ پس از کشف علت کهیر، از آن دوری کنید.

* هشدار

اگر به توصیه های بالا عمل کردید، ولی کهیر بهتر نشد، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا با تجویز داروهای لازم، کهیر را در شما کاهش دهد یا درمان کند.

دکتر زهرا حلاجی ( متخصص بیماری های پوست ومو)