با حس رقابت چگونه کنار بیاییم

حسادت و چشم و هم چشمی نوعی حس رقابت و سعی در پیشی گرفتن از دیگری و کم نیاوردن در برابر یگر اطرافیان است.

رقابتی که غالبا زمینه‎سازی آن از دوران کودکی و نوجوانی آغاز می‎شود و گاها برای همیشه ممکن است در فرد ریشه دوانده و از بین بردن آن دشوار باشد.

امروزه کمابیش همه خانواده‎ها با رقابت چشم‎و‎هم‎چشمی آشنا هستند و چه‎بسا ممکن است خانواده‎هایی جوان خود را در این رقابت همراهی کنند و برای شاد کردن وی، به عبارتی دیگر گوی سبقت را از رقیب بربایند.

چشم‎و‎هم‎چشمی تا بدانجا در زندگی ما ایرانیان جا باز کرده است که حتی همه اموراتی که در زندگی می‎توانند به سادگی پیش بروند تبدیل به یک معمای لاینحل می‎شوند.

کسانی در رقابت چشم وهم‌چشمی گرفتار می‌شوند، غالبا اعتماد به نفس پایینی دارند.

چشم‎و‎هم‌چشمی فرد را اسیر احساسات می‌کند و با تغییر سبک زندگی، اخلاق و رفتار موجب اختلال در هویت فردی می‌شود.

رقابت چشم‎و‎هم‎چشمی اگر جنبه افراطی پیدا کند، اغلب فرد را دچار اختلال در عملکرد اجتماعی خواهد کرد.

کسانی که اسیر این رقابت می‎شوند غالبا خود را با کسانی مقایسه می‎کنند که ممکن است از لحاظ شرایط خانوادگی و فرهنگی در موقعیت یکسانی نباشند.

در این میان خانواده‎ها بدون در نظر گرفتن شرایط خود غالبا به خواسته‎های جوان تن داده و عواقب آن را در نظر نمی‎گیرند، عواقبی که به زودی دامن‌گیر زندگی مشترک جوان خواهد شد و حتی ممکن است در برخی مواقع چشم‎و‎هم‎چشمی منجر به نابودی زندگی مشترک شود.

سؤال این است که چشم‎و‎هم‎چشمی چگونه آغاز می‎شود و چگونه باید با آن برخورد کرد؟ سؤالی که ممکن است برای بسیاری از خانواده‎ها مطرح باشد.

سمیه جلالی، کارشناس ارشد روانشناسی در این باره می‎گوید: چشم‎و‎هم‎چشمی یعنی خود را با دیگران مقایسه کردن و بزرگ جلوه دادن داشته‎های ظاهری و مادی دیگران و بی‎ارزش شمردن داشته‎های خود و بها دادن بیش از اندازه به توانایی‎های مادی و ظاهری که دیگران دارند.

همچنین بخوانید:   هر روز لبخند زدن و فواید آن

وی ادامه داد: دو مؤلفه اصلی چشم‎و‎هم‎چشمی، رقابت و حسادت است که حسادت ریشه غریزی داشته و رقابت جنبه فرهنگی دارد.

جلالی تصریح کرد: چشم‎و‎هم‎چشمی در هر دو جنس مذکر و مؤنث دیده می‎شود، در جنس مذکر به صورت به دست آوردن دیگری یا چیزی مادی و زورآزمایی به شمار می‎آید و در جنس مؤنث به مراتب بیشتر بوده و جنبه جذابیت ظاهری را شامل می‎شود، به عنوان مثال نوع و مارک لباس و مدل مو.

وی با بیان اینکه چشم‎و‎هم‎چشمی زمینه خانوادگی و وراثتی ندارد چون غیرژنتیکی بوده و منتقل نمی‎شود، افزود: این رقابت به نوع الگوبرداری از خانواده برمی‎گردد که غالبا به صورت یک الگوی مثبت از آن استفاده می‎کنند.

این کارشناس ارشد روانشناسی خاطرنشان کرد: چشم‎و‎هم‎چشمی ارتباط مستقیمی با میزان تأییدشدن از سوی دیگران دارد، به طوری که مفاهیم ظاهری و توانایی‎های فردی و مالی را در برمی‎گیرد و ابزار جلب توجه از سوی دیگران می‎شود.

وی با اشاره به اینکه رفتار نابهنجار چشم‎و‎هم‎چشمی در تمام طبقات سنی بخصوص نوجوانان و جوانان بیشتر دیده می‎شود، تصریح کرد: این رقابت ناسالم هزینه بالایی را بر خانواده‎ها تحمیل می‎کند که غیرضروری است و این هزینه می‎تواند برای رفاه خانواده یا شکوفایی استعدادهای فرزندشان در زمینه تحصیل و حتی اشتغال، صرف شود.

مسئول مرکز مشاوره سلامت شهرستان سلسله خاطرنشان کرد: از پیامدهای غلط این پدیده می‎توان به پدیده‎های طلاق، اعتیاد، اختلافات خانوادگی، افسردگی و اختلالات روحی- روانی اشاره کرد.

وی ادامه داد: در زندگی مشترک، چشم‎و‎هم‎چشمی مالی ممکن است شکاف بزرگی در خانواده به وجود آورد که نتیجه این رقابت ناسالم مالی، پدیده طلاق را پدیدار می‎کند.

همچنین بخوانید:   راه های ساکت کردن مغز و کاهش استرس

جلالی اضافه کرد: در پسران چشم‎و‎هم‎چشمی ممکن است به صورت تقلید رفتار منفی و بزرگ‎نمایی و کم‎نیاوردن بروز کند که پیامد آن، پدیده اعتیاد است.

وی با بیان اینکه تقلید از رفتار دیگران در جریان عدم مهارت‎های درونی سبب افسردگی و اختلالات روانی می‎شود، یادآور شد: امروزه بسیاری از متخصصان پوست، مو و زیبایی، فروشندگان محصولات آرایشی و فروشندگان پوشاک، فراوانی مشتریان خود را مدیون بازار داغ چشم‎و‎هم‎چشمی هستند.

وی گفت: این نابهنجاری نشان‎دهنده عزت‎نفس پایین و نداشتن رشد عاطفی- عقلانی است، به این مفهوم که شخص نوعی نارسایی شخصی دارد که منجر به چشم‎و‎هم‎چشمی می‎شود و ابتدا آن را به خانواده و بعد به اجتماع منتقل می‎کند.

مسئول مرکز مشاوره سلامت سلسله با بیان اینکه، این پدیده همیشه منفی نیست، اظهار کرد: این پدیده گاه ممکن است به صورت مثبت و در امور معنوی و علمی منجر به یک رقابت پسندیده شود که زمینه تکامل فرد را به وجود می‎آورد.

وی تأکید کرد: با توجه به رشد سریع پدیده نابهنجار چشم‎و‎هم‎چشمی، می‎توان به کمک رسانه‎های عمومی و تلویزیون با آموزش‎های روشنگرانه برای افزایش حس اعتماد به نفس و آموزش مهارت‎های زندگی در مدارس و دانشگاه‎ها، این پدیده را ریشه‎کن کرد و برای رفع این معضل باید شاخص‎های عینی موفقیت و توسعه و کمال را در جامعه تعریف و به مردم آموزش دهیم تا بتوانند به یک رابطه موفقیت‎آمیز خانوادگی و اجتماعی در یک جامعه سالم دست یابند.

اکرم قنبری، مدیر مرکز حوزه‎علمیه خواهران سلسله نیز در این باره گفت: چشم‎و‎هم‎چشمی عرفی که خوشبختی را نشانه گرفته است، پدیده نابهنجاری است که در میان مردم به شکل گسترده وجود دارد، افراط و تفریطی که نشانه عدم وجود شناخت دقیق نیازهاست.

وی خاطرنشان کرد: در این پدیده نابهنجار، قناعت معنا پیدا نمی‎کند و همین باعث شده که از معیارهای اسلامی دور باشد و ارزش‎ها به ضدارزش تبدیل شود.

همچنین بخوانید:   افسردگي، انواع و علائم آن

قنبری تصریح کرد: هرچند ازدواج برای جوانان یک ضرورت است و در دین اسلام بر آن بسیار تأکید شده است اما در سال‎های اخیر، تجملات و سخت‎گیری‎های بسیار در ازدواج جوانان تأثیر منفی داشته است.

وی گفت: برای برطرف‎کردن این پدیده که دامنگیر بسیاری از خانواده‎ها هم شده است، آنچه لازم به رعایت بوده درایت، تفکر و آینده‎نگری همسران و خانواده‎هاست.

مدیر مرکز حوزه‎علمیه خواهران سلسله تأکید کرد: قناعت می‎تواند جایگزین مناسبی باشد برای رقابت ناسالمی که در میان خانواده‏‎‎هاست.

وی گفت: تا زمانی که این رقابت منفی به رقابت مثبت تبدیل نشود، در هر زمینه‎ای که باشد نتایج منفی دربر خواهد داشت.

حجت‎الاسلام والمسلمین سیدسجاد موسوی، امام‎جمعه سلسله نیز در این باره اظهار کرد: یکی از آسیب‎های زندگی اسلامی، فخرفروشی و تجمل‎گرایی است.

وی ادامه داد: این دو مبحث زمانی به وجود می‎آیند که یک فرد از قناعت دست شسته و در زندگی آن را به کار نمی‎گیرد.

موسوی تصریح کرد: آن‎هنگام که قناعت، این نکته ارزشمند زندگی اسلامی، از زندگی رخت بربست، تجمل‎گرایی و فخرفروشی به وجود می‎آید و زاییده این دو، برادری به نام چشم‎و‎هم‎چشمی است.

وی افزود: رقابت ناسالمی که در زندگی اجتماعی منجر به برهم‎زدن نظم خانوادگی می‎شود.

امام‎جمعه سلسله خاطرنشان کرد: ریشه بسیاری از نابهنجاری‎های اجتماعی را می‎توان چشم‎و‎هم‎چشمی یا فخرفروشی برشمرد.

وی یادآور شد: بالا رفتن سن ازدواج و بعضا اموراتی که منجر به طلاق و یا سلب اعتماد زوجین می‎شود، ریشه در همین صفت رذیله دارد.

موسوی تأکید کرد: باید با بهره‎گیری از آموزه‎های دینی و استفاده از قناعت خود را از این بلای خانمانسوز و ویرانگر مصون بداریم.

این مطلب دارد بدون نظر

یک نظر بدهید