بیماران دیالیزی و رژیم مناسب برای آنها

اکثر بیماران استفاده ‌کننده از دستگاه‌های دیالیز، بیشتر هفته ‌ای سه بار برای دفع سموم بدن به مرکز درمانی که خدمات دیالیز ارائه می‌دهد، رجوع می‌کنند و این گروه از بیماران باید علاوه بر این که فرآیند درمان خود را قطع نمایند از الگوهای غذایی مخصوصی نیز استفاده کنند.وقتی کلیه های شما دیگر قادر به حذف مواد زاید از بدن نباشند پزشک ممکن است دیالیز را تجویز کند. درنتیجه تنظیم یک برنامه غذایی برای کمک به حفظ برخی مواد مغذی خاص در خون مهم است.

رژیم غذایی یک بیمار دیالیزی باید یک رژیم غذایی کم‌چرب، کم‌نمک و کم‌پروتئین باشد.

مثلا یک بیمار دیالیزی باید تا مقدار امکان از گوشت قرمز کمتر استفاده نماید، در غذاهای خود تا جایی که می‌تواند از نمک استفاده نکرده و از مصرف حبوبات نیز خودداری کند.

مصرف مواد غذایی کم‌ سدیم

سدیم، یکی از ترکیباتی است که به‌عنوان نگهدارنده به بسیاری از مواد غذایی اضافه می‌شود. به افراد تحت درمان با دیالیز توصیه میشود که میزان سدیم دریافتی خود را به بیشتر از ۲ هزار میلی‌گرم در روز نرسانند. پختن غذا در خانه با کمک ادویه‌ها و گیاهان مختلف، روش مناسبی برای محدود کردن سدیم در رژیم غذایی این بیماران است.

همچنین توجه به برچسب های مواد غذایی و  پرهیز از مصرف مواد غذایی کنسروشده یا از پیش‌ آماده شده هم اهمیت ویژه‌ای دارد. سعی کنید از گوشت‌ها، میوه‌ها و سبزی‌ ها بصورت  تازه استفاده کنید. میان‌وعده‌ها و اسنک های مصرفی در این بیماران نیز باید از انواع کم‌نمک یا بدون نمک انتخاب شوند.

نظارت بر دریافت پتاسیم

غلات، نان‌ها، میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی مقادیر زیادی از پتاسیم هستند. همچنین جایگزین‌های نمک نیز باید با احتیاط مصرف شوند، چون بسیاری از آن‌ها کلراید پتاسیم دارند. مواد غذایی کم‌ پتاسیم پیشنهادی عبارتند از نان، برنج و ماکارونی سفید، کلم بروکلی تازه، هویج و خیار. گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، موز، غلات سبوس‌دار و آب پرتقال حاوی مقدار خیلی زیادی از پتاسیم هستند و در دوره دیالیز باید از مصرف آن‌ها پرهیز کرد یا مصرف‌شان را به حداقل رساند.

مصرف چربی

هم اکنون علت ۵۰درصد مرگ افراد دیالیزی ابتلا به بیماری های قلبی عروقی متاثر از چربی بالاست. از این رو روغن های مصرفی فرد دیالیزی می بایست از چربی های گیاهی حاوی چربی امگا۳ باشد.

همچنین این نکته فراموش نشود که هر فرد دیالیزی روزانه به بیشتر از ۳۰ الی ۳۵ کیلو کالری به ازای هرکیلوگرم وزنش نیاز داد، ازاین رو انرژی بیشتر مصرف نکند وچربی مصرفی خود را نیز براساس همین میزان کالری غذایی تنظیم کند.

بیشتر بیماران استفاده کننده از دستگاههای دیالیز معمولا هفته ای سه بار برای دفع سموم بدن به مرکز درمانی که خدمات دیالیز ارائه می دهد،مراجعه می کنند واین گروه از بیماران باید علاوه بر اینکه فرایند درمان خود را قطع نکنند از الگوهای غذایی خاصی نیز استفاده کنند.

محدود کردن استفاده از مواد غذایی حاوی فسفر

افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی باید در استفاده از مواد غذایی حاوی فسفر نیز با احتیاط عمل کنند. اگر رژیم غذایی فرد مبتلا به نارسایی کلیه از نظر فسفر تنظیم نشود خطر افزایش فسفات خون (هیپرفسفاتمی) و عواقب ناشی از آن وجود دارد مثلاً فسفات اضافی می‌تواند با کلسیم در بافت‌های نرم مانند کلیه نارسا رسوب کند و مشکلات را دو چندان کند. شکلات ، ذرت برشته، نوشابه های سیاه رنگ حاوی کوال ،کاکائو، ماهی بویژه ماهی سفید ،زرده تخم مرغ ،کله پاچه، شیر،ماست، لوبیاقرمز،عدسی،آجیل )فندق،پسته،بادام زمینی(حاوی فسفر بالایی هستند . به همین دلیل مصرف محصولات لبنی باید به یک واحد در روز محدود شود.

دریافت پروتئین به اندازه کافی

بیمارانیکه تحت دیالیز قرارمی گیرند قبل از شروع دیالیز محدودیت مصرف پروتئین در رژیم غذایی آنها وجود دارد اما پس از شروع دیالیز به خاطر اینکه سموم ناشی از تجویز پروتئین توسط دستگاه دیالیز تاحدی برداشته می شود مقدار مصرف پروتئین بیماران باید نسبت به قبل از دیالیز افزایش یابد. چرا که پروتئین در بدن موجب رشد،ایجاد نیرو و ترمیم بافتهای آسیب دیده می شود و درصورت عدم مصرف مقادیرکافی پروتئین ، قدرت دفاعی بدن در مقابل بیماریها به خطر می افتد. بیماران دیالیزی بایدازپروتئین باکیفیت بالا استفاده نمایند.

منابع پروتئین های مرغوب شامل: ماهی، مرغ،گوشت گاو،گوشت گوسفند، شیروتخم مرغ است. گروه غلات و حبوبات حاوی پروتئین می باشند اما پروتئین آنها از نوع گیاهی و نامرغوب بوده و پس برای مصرف بیماران دیالیزی مناسب نمی باشند.

میزان پروتئین مورد نیاز در دوره دیالیز، روزانه به‌طور متوسط ۱۸۰ تا ۲۷۰ گرم (۶۰ تا ۹۰ گرم در هر وعده) می باشد. البته همه گوشت‌های مصرفی باید از نوع بدون چربی انتخاب شوند و بدون نمک یا سُس استفاده شوند.

نوشیدن مایعات به اندازه کافی

در دوره دیالیز، میزان مایعات مورد نیاز برای افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی براساس دو عامل تعیین می‌شود:‌ نظر پزشک و میزان ادرار تولیدشده توسط کلیه‌ها. این میزان تجویزی باید آب مورد نیاز بدن را حفظ کند، اما نباید باعث احتباس بیش از حد مایعات در بین جلسات دیالیز شود. لازم است فرد همودیالیزی ازمیزان ادرارش بطور دقیق باخبر باشد.به عنوان مثال اگر فرد دیالیزی روزانه در ۲۴ساعت ۱۵۰۰ سی سی ادرار دارد،باید روزانه ۱۵۰۰  بیشتر آب ننوشد،یا اگر میزان ادرار وی کمتر از ۱۰۰۰ سی سی است،میزان مصرف آب نیز باید در وی بین ۸۰۰تا۱۲۰۰ سی سی باشد.

مصرف بیش از این مقدار آب سیستم قلبی عروقی را مختل میکند وسبب بهم خوردن وضعیت عمومی بدن می شود.

آب‌میوه‌های انگور و سیب در کنار آب معمولا گزینه‌های مناسبی برای این بیماران هستند.

ورزش را ترک نکنید

شاید کمتر بیماری ای را بتوان نام برد که در آن ورزش کردن موجب حاد شدن بیماری شود. داشتن تحرک و نشاط،علاوه بر این که از نظر جسمی به بهبود بیماری ها کمک می کند،در ارتقای روحیه فرد بیمار نیز تاثیر شگرفی دارد. بیماری دیالیز نیز از این موضوع مستثنی نیست و بیماران دیالیزی هم با رعایت برخی نکات ایمنی می توانند به ورزش مورد علاقه خود بپردازند.

ورزش کردن برای بیمار دیالیزی ممنوع نیست،بلکه این گروه از بیماران هم می توانند ورزش کنند،فقط باید مراقب باشند که از انجام ورزش های سنگین امتناع کنند و ورزش های معمولی و سبک را انجام دهند.

مراقب دیابت و فشارخون باشید

سن و جنسیت،دوعاملی است که معمولا بر بسیاری از بیماری ها تاثیر مستقیم می گذارد در بیماران مبتلا به بیماری های مزمن کلیه که از دیالیز استفاده می کنند،نوع جنسیت بیمار ربطی به بروز بیماری ندارد،اما احتمال دارد با افزایش سن،میزان ابتلای افراد به بیماری های مزمن کلیه افزایش یابد.

چون بیماری هایی مثل دیابت و فشارخون،درسنین بالاتر شایع تر است واین دو بیماری هم می تواند عوارض کلیوی درپی داشته باشد،بنابراین همه افراد باید مراقب قند و فشارخون خود باشند.